Warto wiedzieć - Porady

Zorza polarna to jedno z bardziej niezwykłych zjawisk atmosferycznych, a Islandia to odpowiednie i jedno z najlepszych miejsc do ujrzenia jej na własne oczy. Zorza polarna barwi niebo na wiele kolorów, począwszy od przeważającej zieleni, przez niebieski, czerwony, różowy, fioletowy, aż na bieli kończąc.

Czym zatem tak naprawdę jest zorza polarna? Jak powstaje? Na czym polega to widowiskowe zjawisko?

Zorza polarna to zjawisko świetlne - rodzaj fluorescencji, powstaje na skutek zderzenia się wpadających w kształcie pasów w ziemskie pole magnetyczne naładowanych cząstek pochodzących ze słońca z molekułami gazów atmosferycznych, co powoduje wyładowanie energii kinetycznej przybierającą formę emisji świetlnej. Naładowane wysokoenergetyczne protony i elektrony - zwane wiatrem słonecznym, oddziałują z ziemskim polem magnetycznym poprzez zderzenie się z azotem i tlenem w okolicach biegunów ziemi, tworząc reakcję, której towarzyszy wypromieniowanie energii w postaci świetlnych kwantów co nazywamy zorzą polarną.

Od czego zależy kolor zorzy polarnej?

• Można przyjąć, że kolor zielony oraz różowy powstaje na skutek zderzenia się cząstek z tlenem;
• ciemno czerwony, niebieski, bordo i purpura z azotem,
• a kolizja z obydwoma pierwiastkami tworzy kolor żółty.
• W większości przypadków ludzkie oko widzi zorzę polarną w kolorze jasnozielonym, co spowodowane jest słabą wrażliwością oka na kolory w niewielkim oświetleniu (noc), więc nie bądźmy zaskoczeni, gdy dopiero na zdjęciach zobaczymy piękne różnobarwne pasy świateł.

Zjawisko zorzy polarnej występuje na wysokości od 70 do 300km, a zdarza się i wyżej. Zazwyczaj jednak rozświetla niebo około 100 kilometrów nad powierzchnią Ziemi, przeważenie w okolicach dwudziestu kilku stopni od biegunów magnetycznych naszej planety. Dla ludzkiego oka, całość kształtuje się jako olśniewający pokaz barwnych świateł na ciemnym niebie. Łacińska nazwa zorzy polarnej - aurora borealis - pochodzi od greckiej Bogini Świtu o imieniu Aurora i Boga Północnych Wichrów - Boreas(z)a.

Kiedy polecieć na Islandię, aby zobaczyć zorzę polarną?

Na Islandii zorza polarna najczęściej występuje zimą, tj. od końca października do kwietnia, gdzie długie noce sprzyjają jej występowaniu. Idealne warunki do podziwiania gry świateł zorzy polarnej to ciemne, bezchmurne niebo i wysoka aktywność słońca. A zatem gdzie w Islandii jest najlepsza lokalizacja do obserwacji zorzy polarnej? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Statystycznie patrząc, czym dalej na północ w głąb niezamieszkałych i co za tym idzie nieoświetlonych terenów, tym szansa będzie większa. Jednak przy odrobinie szczęścia, nawet ze stolicy Islandii - Reykjaviku możemy ją dostrzec (w tym mieście, w jeden dzień w roku gaszone są wszystkie światła, by zorzę polarną widzieć wyraźniej).

Jeśli chcemy pójść na kompromis, a długie islandzkie zimowe noce nie są naszym marzeniem, wybierzmy na naszą wyprawę miesiąc skrajny: październik lub przełom marca i kwietnia (wtedy także ceny na wyspie są niższe niż w sezonie), to także miesiące polecane przez ekspertów, niektórzy twierdzą, że listopad jest już zbyt deszczowy, a zimowe miesiące nazbyt zimne. Inną alternatywą jest spędzenie Świąt Bożego Narodzenia lub Sylwestra w Reyjkiaviku, z uzasadnioną nadzieją na ujrzenie na wzgórzu Öskjuhlíð - gdzieś w oddali - czegoś więcej niż fajerwerków.

Jeszcze jedno pytanie zdaje się cisnąć na usta. O której godzinie najczęściej pojawia się zorza polarna? Oczywista, choć ogólna odpowiedź to: godziny nocne. Jednak większość osób, które miało zaszczyt ją zobaczyć, twierdzi że były to godziny blisko północy, a dokładniej pomiędzy 21, a 1 w nocy, choć oczywiście nie jest to regułą.

Gdzie najlepiej zobaczyć zorzę polarną w Reykjaviku i okolicach?

• Jeśli mamy samochód, a prognoza jest sprzyjająca, odjedźmy dalej od miasta w kierunku miejscowości Álftanes. Tutaj, jeśli mamy szczęście, możemy oglądać zorzę polarną z całej zatoki, gdzie światła tańczą ponad pejzażem Reykjaviku, refleksując w odbiciach morza.
• Będąc w Reykjaviku, dobrym miejscem, aby dać sobie szansę ujrzenia zorzy polarnej, będzie nocna wędrówka, przy okazji której celem stanie się modernistyczna stalowa rzeźba Solfar (przedstawiającą szkielet łodzi Wikingów i ryby) znajdująca się na końcu ulicy Frakkastigur nad brzegiem morza, kilkaset metrów od sali muzycznej Harpa.
• Islandia to jeden z najbardziej bezpiecznych państw Świata, więc jeśli chcemy, aby miejskie światła nie zakłócały widoku nieba, skorzystajmy z  kilkudziesięciominutowego nocnego spaceru do Seltjarnarnes, niezamieszkałego, ciemnego, wąskiego półwyspu wbijającego się w morze - to miejsce zapewni idealny spokój i ciszę.

Warto zajrzeć na poniższe strony internetowe, gdzie przedstawiona jest prognoza meteorologiczna przewidująca szansę wystąpienia zorzy polarnej w Islandii:

• http://en.vedur.is/weather/forecasts/aurora/ - Oficjalna strona islandzkiego Instytutu Meteorologii, na której znajduje się mapa prognozująca występowanie zjawiska zorzy polarnej. Autorzy strony informują, że idealne warunki dla spektaklu zielonych świateł to czyste i ciemne niebo. Mapa Islandii pokazuje prognozę pokrycia chmur. Zielony kolor na mapie oznacza obszary zachmurzone, a biały - czyste niebo. Skala zmienia się zgodnie z wybraną datą, a szansa wystąpienia zorzy liczona jest od 0 do 9 ( wyświetlana w prawym górnym rogu) . Skala zmienia się zgodnie z zadaną datą w zależności od pokrywy chmur. Czas zachodu słońca, ciemności, wschodu słońca i księżyca są aktualne dla Reykjaviku.
• http://www.aurora-service.eu/aurora-forecast/ - Prognozowanie zorzy polarnej (Aurora Forecast) dzięki amerykańskiej sondzie kosmicznej Nasa (Advanced Composition Explorer - ACE), która wykorzystuje i analizuje dane dotyczące wiatru słonecznego w czasie rzeczywistym i dopasowuje je do danych uzyskanych z sieci magnetometrów zlokalizowanych na całym świecie. Autorzy strony zapewniają, że według tych narzędzi, możemy z rozsądną dokładnością prognozować szacunkową aktywność wystąpienia zjawiska zorzy polarnej z jednogodzinnym wyprzedzeniem.
• http://www.swpc.noaa.gov/products/aurora-30-minute-forecast - NOAA / NWS - National Oceanic and Atmospheric Administration / Space Weather Prediction Center (Amerykańskie Centrum Prognoz Kosmicznych) - strona internetowa amerykańskiej agencji rządowej, która zajmuje się prognozą pogody, ostrzeżeniami sztormowymi, ostrzeżeniami przed innymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi w tym występowaniu zorzy polarnej

Gdzie zatem będzie najlepsze miejsce, aby zobaczyć światła północy w całej Islandii?

• Nie warto zasypiać podczas nocnego lotu na Islandię (tam lub z powrotem), spójrzmy lepiej od czasu do czasu przez okno samolotu, być możemy dostrzeżemy zielone fale na ciemnym niebie
• Podróż z lotniska do Reykjaviku przez pusty, księżycowy krajobraz to także - przy odrobinie szczęścia - odpowiednie miejsce na wykrycie pierwszych północnych źródeł światła
• Nasze szanse wzrosną, jeśli jesteśmy z dala od miejskich źródeł światła, z dala od cywilizacji. Na przykład zaplanujmy wyprawę w północne obszary kraju lub w rejon Fiordów Zachodnich
• Obszar geotermalny Landmannalaugar to popularny kierunek podróży na północ w poszukiwaniu zorzy polarnej. Jednak wybierając się w ten region w zimie należy być ostrożnym, miejsce nie jest dostępne dla turystów przez cały rok, a niezbędny będzie również samochód z napędem 4x4.
• Jednym z najbardziej magicznych miejsc na pokaz lśniących barw na niebie są piaszczyste plaże na południowym wybrzeżu w pobliżu Vík, w otoczeniu  falującego oceanu
• Najbardziej popularnym miejscem do oglądania zorzy polarnej jest laguna lodowca Jökulsárlón w południowo-wschodniej Islandii (to miejsce licznych, zorganizowanych wycieczek)

Należy pamiętać, że występowanie zjawiska zorzy polarnej jest tak wyjątkowe, bo nieprzewidywalne i trudno o dokładną prognozę kiedy ono wystąpi. Aby zwiększyć szanse, możemy również zdać się na fachowców, obecnie większość operatorów turystycznych oferuje szeroki wybór wycieczek, aby zobaczyć światła północy.

Czekając na zorzę polarną w chłodną noc, nie zapomnijmy o ciepłym ubiorze i gorącym termosie (w nocy bywa naprawdę zimno i wietrznie). A jeśli nie będzie nam dane jej zobaczyć, to z pewnością sama podróż na Islandię stanie się jednym z niezapomnianych i magicznych wakacyjnych przeżyć. Właśnie na Islandii zdarza się, że poszukiwanie jest cenniejsze od zdobywania.