Literatura / Sztuka

Tytuł oryginalny: Englar Alheimsins
Reżyseria: Friðrik Þór Friðriksson
Rok produkcji: 2000
Kraj: Islandia

Historia człowieka, który cierpi na shizofrenię, ale obdarzony jest talentem muzycznym, poetyckim i plastycznym. Jego najbliżsi towarzysze ze szpitala psychiatrycznego to Oli Beatle, który nawiązuje kontakt telepatyczny z The Beatles oraz Victor, który zatraca własną tożsamość i popada w obsesję na temat Hitlera.

Film jest ekranizacją książki autorstwa Einara Mára Guðmundssona, powieści inspirowanej życiem i chorobą brata pisarza - Pálmiego Örna Guðmundssona.
W opowieść o losach głównego bohatera wplecione są również spostrzeżenia dotyczące sztucznie podzielonego współczesnego społeczeństwa; opozycji między zdrowymi i chorymi ludźmi. Wnikliwa analiza pozwala stwierdzić, że tak naprawdę różnice miedzy domem a szpitalem są fasadowe, płytkie, pod nimi zaś kryje się pewnego rodzaju podobieństwo.

Rzecz dzieje się w Reykjaviku, stolicy Islandii. Páll początkowo jest zwykłym człowiekiem, który wiedzie pozornie szczęśliwe życie. Jest zakochany w Dagný, ma dobre relacje ze swoim przyjacielem, Rognvaldem. Wszystko jednak szybko zaczyna się komplikować. Wątek miłosny kończy się dosyć drastycznie - Dagný nie chce być z Pállim, ponieważ ten reprezentuje nieco niższy niż ona status społeczny. Ta decyzja jest kluczowa dla całego filmu. To w jej wyniku główny bohater zaczyna popadać w chorobę psychiczną. Na początku niedostrzegalna powoduje zmiany w jego zachowaniu, które wpływają zarówno na członków najbliższej rodziny, jak i na sąsiadów, którzy zaczynają się coraz bardziej izolować. Zapada decyzja o zapisaniu Pálliego do szpitala w Kleppur.

W Kleppur Páll poznaje nowych przyjaciół. Jest tam Oli, który pisze piosenki dla Beatlesów, Viktor, przekonany, że jest Hitlerem oraz Petur, wielki naukowiec. Okazuje się jednak, że "obłąkanie i szaleństwo istnieją tak samo poza ścianami Kleppur", kiedy Rognvald popełnia samobójstwo. W samym zaś szpitalu jest również miejsce na przytomną i racjonalną ocenę własnego życia, której dokonuje główny bohater. Kto zatem decyduje o tym, kogo należy uznać za chorego i zamknšć go w szpitalu, a komu pozwolić funkcjonować w społeczeństwie? Czym tak naprawdę jest choroba psychiczna?

Mimo że film opowiada o ciemnej stronie życia, o popadaniu w szaleństwo, o zamknięciu w szpitalu, nie jest smutny czy przygnębiający. Zawiera wiele zabawnych scen i sytuacji, które demaskują absurd wszelkich systemów społecznych. Pozostawia widzowi dowolność interpretacji i oceny poruszonego tematu.
Warto zwrócić również uwagę na ścieżkę dźwiękową skomponowaną przez Hilmara Örna Hilmarssona, która nadaje wyjątkową atmosferę całej historii. Artysta często robi muzykę filmową, do tego śpiewa rímury, współpracował również z zespołem Sigur Rós.